Een beetje vreemd was het wel, om in Amsterdam-Zuidoost in cultuurcentrum Imagine IC te gaan discussiëren over een…. parkeergarage. Een middag lang stond parkeergarage Kempering in de belangstelling van erfgoeddeskundigen, museumdirecteuren, bladenmakers, kunstenaars, buurtactivisten en kerkgangers. Met de centrale vraag: kan een tien jaar amper onderhouden Bijlmerparkeergarage tot erfgoed worden bestemd? En welke rol spelen emoties, ervaringen, herinneringen bij het waarderen van erfgoed?
Imagine IC – Stadsgevoel 1 – Garage Kempering © Les Adu 2016
In deze eerste Verkenning Stadsgevoel, georganiseerd op 28 juni 2016 door Imagine IC in samenwerking met de Reinwardt Academie, werd getracht feiten en emotie te ontrafelen bij het taxeren van erfgoed. Imagine IC is het culturele instituut in Amsterdam-Zuidoost dat tot doel heeft nieuwe verhalen over actueel samenleven te verzamelen, verbeelden en bewaren. Kunnen emoties van mensen in de stad een even goede reden zijn om zoiets als parkeergarage Kempering op een monumentenlijst te zetten als de esthetische waardering van deskundigen? Een gewaagde stelling, omdat deskundigheid heden ten dage flink twijfel worden getrokken. Iedereen is tegenwoordig zijn eigen bakker, dj, festivalorganisator en bierbrouwer als je de media moet geloven. Deskundigheid moet verdedigd worden.
Emoticons
Zonder dat op deze middag een finaal besluit over het bewaren van de parkeergarage Kempering is genomen was de bijeenkomst succesvol. Imagine IC had zijn best gedaan om een keur aan verhalen te laten horen. Op het podium werden door kunstenaars, creatieve ondernemers en betrokken buurtbewoners persoonlijke verhalen verteld over ervaringen en de rol die Kempering speelt –of speelde in vroegere jonge Bijlmerjaren. De indringende manier waarop de rol van Kempering bij Church of Pentecost die in een deel van de garage is gehuisvest speelt binnen de kerkgemeenschap maakte indruk. Moderator Christiaan Ernsten had nog een zware dobber om Kempering niet ongewild de show van de middag te laten stelen. Het ging immers om méér; garage Kempering was aanleiding en geen doel. Daar slaagde hij in, maar het werd hem niet makkelijk gemaakt. Want wie het over Kempering heeft, heeft het over emoties. Die mochten ook door het aanwezige publiek voortdurend getoond worden. Niet door bruut de discussie te verbreken, maar door het omhoog houden van emoticons die de gemoedstoestand van dat moment aangaven (blij, boos, indifferent of een vierde die me niet helemaal duidelijk was). Naast Kempering-ervaringsdeskundigen brachten zowel Anita Blom (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed), Lilet Breddels (Archis/Volume) als Anouk de Wit (Van Eesterenmuseum) overtuigend de rol van emotie bij beoordelen van erfgoed over het voetlicht. Hoe dichter bij de sloop hoe tegengestelder de waardering voor gebouwen wordt. Dat is het moment dat emotie om de hoek komt kijken.
Imagine IC – Stadsgevoel 1 – Garage Kempering © Les Adu 2016
Belangrijkste vraag die boven de middag hing was: zijn emoties als criteria voor waardering van erfgoed inzetbaar en verantwoord? Zowel Blom als Aart Oxenaar (Bureau Monumenten en Archeologie Amsterdam) die het slotwoord hield gaven toe dat er, naast de wetenschappelijke benaderingswijze, emotie regelmatig bij het waarderen een rol speelt. En dat dit ook helemaal niet erg is. Sterker: bij het bepalen van naoorlogs erfgoed zijn juist de verhalen en ervaringen van buurtbewoners van groot belang, aldus Oxenaar. Alleen op die manier is de waarde van het erfgoed daadwerkelijk goed in te schatten.
Winst: nog tien jaar Kempering
Een grote plus voor de Reinwardt Academie en Imagine IC. Omdat zij middels deze nieuwe reeks het gesprek en de discussie over erfgoed van de toekomst een flinke zet in de rug geven. En dat is hard nodig. Nu Amsterdam flink in trek is neemt de haast bij bestuurders evenredig toe. Haast die ertoe verleidt om mee te surfen op de waan van de dag. Waarmee weloverwogen beslissingen omtrent erfgoed onder druk kunnen komen te staan. Terwijl buiten door de sloopmachines de eerste happen in het kantorencomplex Frankemaheerd werden gezet om plaats te maken voor het nieuwe ING-campus-hoofdkantoor leek het wel of de bijeenkomst zijn schaduw vooruit wierp. Waar voor Frankemaheerd een erfgoedstatus of enige andere vorm van bescherming te laat kwam kopte drie dagen na deze middag een advertentie in de krant: “Zuidoost zoekt ontwikkelaar voor tijdelijke invulling garage Kempering. Stadsdeel Zuidoost peilt nog één keer de belangstelling onder (creatieve) ontwikkelaars die de lege parkeergarage Kempering een tijdelijke invulling willen geven voor 10 jaar.” Laat dat een mooie start zijn om anders, breder en vooral met emotie te kijken naar (jong) erfgoed.
Vincent Kompier (bouwjaar 1967) is ruimtelijk onderzoeker. Hij heeft onderzoek gedaan naar de positie van sport in de stad, naar de tussenmaat als ontwikkelingsmaat en naar nieuwe woonvormen voor ouderen. Momenteel is hij projectleider bij Architectuur Lokaal waar hij zich bezighoudt met het opzetten van ateliers om gemeenten bij het opstellen van omgevingsvisies te ondersteunen. Vincent Kompier op Twitter: @vincentkompier
