Opnieuw nadenken over de financiering van restauraties en transformaties van monumenten is de afgelopen jaren steeds belangrijker geworden. Overheden doen in toenemende mate een beroep op particulieren en lokale ondernemers. Crowdfunding of het mobiliseren van communities zijn interessante vormen om publieke bijdragen te gelde te maken. Maar veel ervaring hebben we in de erfgoedsector nog niet met deze vormen. Van de schaarse voorbeelden die er zijn, blijkt het ene initiatief succesvol, het ander niet.

In dit trenddossier verzamelen we zoveel mogelijk voorbeelden en aanvullende informatie om de erfgoedsector te helpen bepalen wat de voorwaarden zijn voor succesvolle crowdfunding.

> Tips van expert en ervaringsdeskundigen

Op het Nationaal Monumentencongres (14 november 2013) wijdde Platform VOER samen met de Triodos Bank en het Nationaal Restauratiefonds een fringe meeting aan de (on)mogelijkheden van crowdfunding in de erfgoedsector. Tijdens de bijeenkomst stond de vraag centraal:

Crowdfunding en communities, de weg naar (financiële) publieksparticipatie in de monumentenzorg?

Ronald Kleverlaan, commercieel directeur Webclusive, is expert op gebied van crowdfunding. Bekijk hier het mini-college (25 min) met Ronald Kleverlaan, waarin hij ingaat op trends en lessen uit de praktijk van crowdfunding en antwoord geeft op de vraag of crowdfunding dé manier is om draagvlak en financiële impulsen te genereren in de erfgoedsector:

De slides van zijn presentatie zijn te bekijken op slideshare.

> Visueel verslag van de fringe meeting

De visuele verslaglegging tijdens de fringe meeting ‘Crowdfunding en communities, de weg naar (financiële) publieksparticipatie in de monumentenzorg?’ is verzorgd door Lieke Beelen, gespecialiseerd in visuele ideevorming, conceptualisatie en verslaglegging.

Opnieuw nadenken over de financiering van restauraties en transformaties van monumenten is de afgelopen jaren steeds belangrijker geworden. Crowdfunding of het mobiliseren van communities zijn interessante vormen om publieke bijdragen te gelde te maken. Maar veel ervaring hebben we in de erfgoedsector nog niet met deze vormen. Op het Nationaal Monumentencongres (14 november 2013) wijdde Platform VOER samen met de Triodos Bank en het Nationaal Restauratiefonds een fringe meeting aan de (on)mogelijkheden van crowdfunding in de erfgoedsector.
Uit de fringe meeting bleek dat crowdfunding nu nog gezien wordt als 'extraatje', als onderdeel van een sprokkel of puzzelfinanciering. In combinatie met traditionele financieringsvormen als een bancaire lening of een subsidie zien we de kansen en mogelijkheden voor crowdfunding. Maar 100% financiering van een project met inzet van crowdfunding kennen we nog niet. Crowdfunding is voor de sector interessant als het niet alleen is in te zetten voor eenmalige reddingsacties, maar ook een rol kan spelen op langere termijn, zoals in de exploitatie van een herbestemd gebouw. Belangrijk bleek om de 'crowd' niet als anonieme massa te zien, maar als een goed uitgekozen publiek waar je je specifiek op richt in je vraag om bij te dragen.
Het Schooltje van Dik Trom is een project dat met behulp van crowdfunding is gefinancierd. Namens Stadsherstel Amsterdam sprak Stella van Heezik over de ervaringen bij dit pioniersproject. De school waar onderwijzer Johan Kievit het boek van Dik Trom schreef moest gerestaureerd en daarna herbestemd worden als kinderboekenmuseum. De 'aaibaarheid' van het onderwerp en de bekendheid van het kinderboek droegen bij in het bereiken van publiek.
75.000 euro moet binnengehaald worden om een voormalige Sodafabriek in Schiedam te restaureren en te herbestemmen. Er wordt niet gevraagd om een donatie, maar om een investering. In vier jaar wordt de investering terugbetaald met 12% rendement (4% per jaar). Initiatiefnemer architectenbureau Restaurato merkt dat men een afwachtende houding heeft, omdat er nog weinig vergelijkbare voorbeelden zijn. Het is dan ook spannend of de Sodafabriek op tijd het benodigde bedrag binnenhaalt. Lukt het niet, dan wordt het bedrag teruggestort naar de investeerders.
Crowdfunding is geen eenvoudige nieuwe manier om geld binnen te halen, maar een methode om een doelgroep te betrekken bij projecten. In de eerste fase moet tijd geïnvesteerd worden in het opzoeken van de crowd of community, bijvoorbeeld via social media. Deze fase kost tijd en dus geld, maar als je participanten blijft betrekken kan je ook later nog aanspraak maken op hun tijd, middelen of diensten. De community moet wel het gevoel hebben er zelf iets voor terug te krijgen of deel uit te maken van iets ‘unieks’. Het omdenken naar deze effecten van crowdfunding is de grootste uitdaging.

> Initiatieven in de erfgoedsector

Platform VOER werkt aan een overzicht met voorbeelden van inzet van crowdfunding in erfgoedprojecten. Denk daarbij aan restauratie, herbestemming en het onderhouden van waardevol gebouwd en groen erfgoed. Missen er projecten of ben je zelf bezig met het opstellen van een crowdfunding-campagne? Laat het ons weten! Laar onderaan de pagina een reactie achter of mail naar

1. ‘Steun het schooltje van Dik Trom’

Initiatiefnemer: Stadsherstel Amsterdam NV
Beoogde opbrengst uit Crowdfunding: € 60.000
Status: 100% van bedrag opgehaald en gerealiseerd in 2012
Percentage van totale projectkosten: 10% (totaalbedrag restauratie ong. 600.000 euro)


– www.stadsherstel.nl
– Website van de crowdfunding actie ‘Het schooltje van Dik Trom’
– Artikel magazine #3 Nationaal Programma herbestemming

2. Sodafabriek Schiedam

Initiatiefnemer: coöperatieve vereniging de Sodafabriek u.a. Schiedam
Beoogde opbrengst uit Crowdfunding: € 75.000
Status (29 november): 100% van bedrag opgehaald, realisatie in gang
Percentage van totale projectkosten: 2,5% (totaalbedrag restauratie naar schatting 3 miljoen euro)
Looptijd investering: 36 maanden met 12% rendement (4% per jaar)

– Website van het project de Sodafabriek
– De Sodafabriek op crowdfunding website crowdaboutnow
– Artikel magazine #3 Nationaal Programma herbestemming

3. Vechtclub XL, Utrecht (Transwijk)

Initiatiefnemer: Stortplaats van Dromen
Beoogde opbrengst uit Crowdfunding: € 65.000
Status: 100% van bedrag opgehaald
Looptijd investering: 45 maanden met 14% rendement (3,7% per jaar)

– De Vechtclub XL op crowdfunding website crowdaboutnow
– Website van de Vechtclub XL

4. Beleef Landgoed Nieuw Leeuwenhorst (Noordwijkerhout)

Initiatiefnemer: Stichting Zuid-Hollands Landschap
Beoogde opbrengst uit Crowdfunding: € 60.000
Status: 100% van bedrag opgehaald en gerealiseerd in 2012

– Website van Zuid-Hollands Landschap
– Facebookpagina van Landgoed Nieuw Leeuwenhorst

5. Red de Brabantse boerderij, Vlijmen

Initiatiefnemer: Marja Kivits
Status: campagne afgerond 1 november 2013 met 98% van doel behaald
Beoogde opbrengst uit Crowdfunding: €16.000

– website Red de Brabantse boerderij

6. Pier van Scheveningen

Initiatiefnemer: Peter Prak van Cooper Feldman ondernemers
Status: onduidelijke (start restauratie: bij voldoende deelnemers)
Beoogde opbrengst uit Crowdfunding: ?

– Artikel magazine #3 Nationaal Programma herbestemming
– facebookpagina Pierdorp

7. Glas-in-lood ramen van de Bakenesserkerk, Haarlem

Initiatiefnemer: Stadsherstel Amsterdam NV
Status: lopend (start restauratie kerk: 2010)
Beoogde opbrengst uit Crowdfunding: € 33.717 (inclusief financiering vanuit particulieren en bedrijven)

– www.stadsherstel.nl

8. ‘Draag de Dom’, onderhoud van de Domkerk, Utrecht

Initiatiefnemer: ABN Amro Mees Pierson
Status: start restauratie kerk met crowdfunding: medio 2014
Beoogde opbrengst uit Crowdfunding: 50.000
Percentage van totale projectkosten: 50%, totaalbedrag restauratie 100.000 euro, periodiek terugkerend bedrag

– nieuwsartikel op domkerk.nl
– www.draagdedom.nl

> Aanvullen met andere crowdfunding initiatieven?  Laat hieronder een reactie achter of mail naar

> Verder lezen over crowdfunding

> Achtergronden en onderzoeken